In Vlaanderen wonen vandaag 1,5 miljoen mensen die ouder zijn dan 65. Tegen 2040 zal dat aantal gestegen zijn tot ruim 2,1 miljoen. Deze vergrijzing is geen tijdelijke piek, maar een structurele maatschappelijke verschuiving die alle sectoren raakt. Meer ouderen betekent ook meer mensen met zorgbehoeften. Tegelijkertijd zien we dat het zorgsysteem onder druk staat, dat het tekort aan zorgpersoneel oploopt, en dat veel ouderen wonen in huizen en buurten die niet aangepast zijn aan hun veranderende noden.

De meeste ouderen willen graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Maar wie vandaag kijkt naar de realiteit van het Vlaamse woningaanbod, ziet een pijnlijke mismatch: amper 5% van de bestaande woningen is geschikt voor ouderen met een fysieke beperking. Daarnaast ontbreken in veel buurten de voorzieningen die essentieel zijn om zelfstandig wonen mogelijk te maken: toegankelijke winkels, huisartsen, openbaar vervoer, ontmoetingsplekken, of zorgpunten op maat. Het is duidelijk: de uitdaging van ouder worden is veel groter dan woningaanpassing alleen.

De kern van de oplossing: levensloopbestendige omgevingen

Om deze uitdaging aan te pakken, moeten we kijken naar het geheel: de woning, de zorg én de omgeving. Levensloopbestendig wonen betekent meer dan een drempelloze voordeur of een inloopdouche. Het betekent wonen in buurten waar zorg en ondersteuning ingebed zijn in het dagelijks leven, waar ouderen zich verbonden voelen met hun omgeving, en waar infrastructuur en voorzieningen uitnodigen tot participatie.

Drie hefbomen zijn hierbij essentieel:

1. Aangepast wonen – meer dan stenen alleen

Een woning die veilig, drempelloos en compact is, vormt de basis. Maar levensloopbestendig wonen vraagt meer: nabijheid van zorg, bereikbaarheid van winkels, ruimte om elkaar te ontmoeten. Woningaanpassing moet hand in hand gaan met het herdenken van de buurt. Denk aan clusters van aangepaste woningen rond een gedeelde binnentuin, met flexibele zorgmogelijkheden in de nabijheid.

2. Zorg dichtbij – formeel én informeel

Zorg moet verweven zijn met het dagelijks leven. Kleinschalige zorgpunten, mobiele teams, digitale ondersteuning: het zijn stuk voor stuk noodzakelijke schakels. Maar minstens zo belangrijk is de kracht van de buurt zelf. Ouderenzorg hoeft niet uitsluitend professioneel te zijn. Door in te zetten op buurtgerichte zorgnetwerken – waar buren, vrijwilligers, familieleden en professionele zorg samen verantwoordelijkheid dragen – ontstaat een warme, mensgerichte ondersteuning.

3. Leefomgeving als sleutel

De publieke ruimte is vaak de vergeten factor in deze puzzel. Nochtans is ze essentieel. Denk aan wandelbare straten, zitbanken, publieke toiletten, veilige oversteekplaatsen, ontmoetingsplekken, dienstencentra, buurtwinkels. Zonder deze voorzieningen worden ouderen afhankelijker en raken ze geïsoleerd. Levensloopbestendige omgevingen vragen dan ook om een doordacht ontwerp én een beleid dat deze elementen actief verbindt met wonen en zorg.

Een gedeelde agenda als voorwaarde voor succes

Dit soort omgevingen ontstaat niet vanzelf. Het vraagt samenwerking over sectoren heen: woonactoren, zorgorganisaties, lokale besturen, welzijnspartners en bewoners zelf. Alleen als deze spelers samen aan tafel zitten en een gedeelde visie ontwikkelen, kunnen we duurzame, geïntegreerde oplossingen realiseren. Het vereist ook een andere manier van plannen: niet vertrekken vanuit individuele projecten of noodoplossingen, maar vanuit de ambitie om buurten te creëren die voorbereid zijn op de toekomst.

Cross-sectorale samenwerking is dus geen luxe, maar een noodzaak. Zonder gezamenlijke agenda zullen initiatieven versnipperd blijven en zullen we onvoldoende impact hebben op de levenskwaliteit van ouderen. De inzet op zorgzame buurten moet een structureel onderdeel worden van woonbeleid, stadsontwikkeling en welzijnsbeleid.

Samen naar gedeelde toekomstvisie

Ik begeleid trajecten waarin deze samenwerking tastbaar wordt. Van strategische visieontwikkeling tot concrete buurtprojecten. Met oog voor zowel ruimtelijke kwaliteit, sociale dynamiek als zorgbehoefte. Mijn aanpak vertrekt vanuit participatie, en maakt van bewoners actieve partners in het verhaal. Zo bouwen we niet alleen aan aangepaste woningen, maar aan veerkrachtige, zorgzame buurten.

Laat ons samenwerken aan een omgeving waar ouderen niet moeten overleven, maar echt kunnen leven.

Wil je meewerken aan buurten waar ouderen met waardigheid kunnen blijven wonen?
Laat ons samen verkennen hoe jouw organisatie, gemeente of project kan bijdragen aan die toekomst. Neem gerust contact op – ik denk graag mee.

Met hoopvolle groeten,

Ine